Το μελάνωμα είναι ο πλέον κακοήθης όγκος του δέρματος κι ένας από τους πιο επιθετικούς. Προέρχεται από τα μελανινοκύτταρα της βασικής στιβάδας της επιδερμίδας. Εντοπίζεται κυρίως στο δέρμα αλλά μπορεί να εμφανιστεί και σε βλεννογόνους όπως στον οφθαλμό, τις μήνιγγες και το έντερο. Τα κυριότερα αίτια εμφάνισης μελανώματος είναι η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά: φωτότυποι κατά Fitzpatrick I και II, μεγάλος αριθμός μελανοκυτταρικών ή ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων, μεγάλοι σε μέγεθος συγγενείς σπίλοι, το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, η κληρονομική μετάλλαξη στα γονίδια CDK4 και CDKN2A, η εξαλλαγή κακοήθους φακής, συγγενών σπίλων, μελανοκυτταρικών σπίλων, ο χρόνιος ερεθισμός σπίλων, η ανοσοκαταστολή ενώ ενοχοποιούνται μεταβολές γυναικείων ορμονών κατά την εγκυμοσύνη ή τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών.
Το μελάνωμα χαρακτηρίζεται από μία σειρά κλινικών χαρακτηριστικών γνωστών ως κανόνας ABCDE. Είναι πολύ σημαντικός στην έγκαιρη διάγνωση που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και την πρόγνωση της νόσου:
–Asymmetry: ασυμμετρία
–Border: ανώμαλο περίγραμμα
–Colour: χρώμα (πρόσφατη αλλαγή χρώματος ή ποικιλοχρωμία)
–Diameter: διάμετρος > 6 mm
–Elevation: υπέγερση ή ψηλαφητό οζίδιο
Το μελάνωμα μπορεί να δώσει μεταστάσεις προς λεμφαδένες αλλά και αιματογενώς προς απομακρυσμένα όργανα. Για το λόγο αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία η έγκαιρη διάγνωση από το δερματολόγο με την κλινική εξέταση, τη δερματοσκόπηση και τελικώς τη βιοψία. Το επόμενο βήμα μετά τη διάγνωση είναι η σταδιοποίηση του μελανώματος. Αυτή καθορίζεται από τη μέτρηση του πάχους του, το βάθος στο οποίο έχει φτάσει στο δέρμα και από το αν υπάρχουν μεταστάσεις στους παρακείμενους λεμφαδένες ή σε άλλα όργανα του σώματος.